Onderstaan artikel verschijnt komende week in de Odijkse editie van Open Venster, parochieblad van de Paus Johannes XXIII parochie in het Kromme Rijngebied. Het leek mij goed bij de afsluiting van de Week van de orgaandonatie het artikel een bredere verspreiding te geven. Om over na te denken!
Een buitengewone daad van naastenliefde
Een buitengewone daad van naastenliefde noemde Mgr Eijk het doneren van een nier door een levende donor aan een nierpatiënt. De Gideonsbende had onze aartsbisschop naar Odijk genodigd om de visie van de Kerk over orgaandonatie en orgaantransplantatie te verduidelijken. De praktijk werd vooral belicht door Maaike Sperber, orgaandonatiecoördinator van het UMC. Zo’n dertig aanwezigen uit de gehele Krommerijnstreek luisterden geboeid naar de twee sprekers en stelden daarna nog meerdere vragen.
Mevrouw Sperber wilde vooral benadrukken hoe zorgvuldig er met orgaandonatie en orgaantransplantatie wordt omgegaan. Er is altijd sprake van vrijwilligheid en er mag niet voor betaald worden. Sinds de eerste transplantaties in de jaren zestig is het afstotingsprobleem opgelost. Nog altijd is er een tekort aan organen. Er overlijden niet meer zo veel jonge mensen door een ongeluk. Daarom is het ook zo bijzonder wanneer iemand bij leven een nier afstaat. Je kunt gemakkelijk met één nier verder leven. Er zijn ook veel misverstanden. Bijvoorbeeld, laten ze je eerder doodgaan. Neen, je krijgt tot het einde maximale zorg. Maar wanneer ben je dood? Tegenwoordig is het heel goed mogelijk om vast te stellen of iemand hersendood is. Dat wil zeggen, dat de hersenen zijn afgestorven doordat ze via het bloed te lang geen zuurstof hebben gekregen. Soms klopt het hart nog, maar de patiënt zal niet meer tot leven komen. De familie krijgt alle gelegenheid afscheid te nemen. Van het uitnemen van de organen is bij opbaring niets te zien. Van oude mensen kan de lever nog gebruikt worden naast de hoornvliezen, de hartkleppen, stukken huid en bot.
Mevrouw Sperber beschreef de gehele procedure, die zo’n twaalf tot vierentwintig uur in beslag kan nemen. Wij werken samen met een aantal landen in Eurotransplant. Soms gaan een of meer organen naar het buitenland en onze patiënten krijgen soms een orgaan uit een ander land.
Aartsbisschop Wim Eijk is als arts en als medisch ethicus deskundig op dit terrein. Hij kwam dan ook met een doorwrocht betoog. Wat viel mij op? De kerk heeft geen bezwaar tegen welke vorm van transplantatie ook en beveelt orgaan- of weefseldonatie of transplantatie van mens tot mens zeer aan. De donor mag daarbij geen ernstige risico’s lopen en zijn risico moet opwegen tegen de kans op succes. Hersenen zijn van transplantatie uitgesloten. Er moet echt sprake zijn van hersendood en niet van een coma, want uit een coma ontwaken patiënten vaak, soms zelfs na jaren. Als alle hersenfuncties zijn uitgevallen en de patiënt alleen door beademing en en een kloppend hart nog lijkt te leven, is er toch sprake van overlijden. Ziel en lichaam zijn dan gescheiden, zegt de Kerk.
Hoe selecteer je de patiënt op de wachtlijst, die een orgaan zal ontvangen? De criteria daarvoor zijn de ernst van de toestand van de patiënt, hoe lang hij op de wachtlijst staat en de kans op succes.
Soms oppert men het principe van de wederkerigheid. Iemand, die zich niet als donor heeft laten registreren zou ook niet voor transplantatie in aanmerking komen. Dat moet worden afgewezen, omdat er dan sprake is van dwang.
Bij de vragen blijken mensen toch te worstelen met het begrip hersendood. De hersenen en ook de hersenstam besturen de lichamelijke functies zoals de ademhaling. Door de hersendood wordt zelfstandig ademhalen voorgoed onmogelijk. Iemand vraagt naar de bijna-doodervaringen. In de beschrijvingen lijkt het of de ziel het lichaam verlaat en zelfs al bij de poort van het paradijs arriveert. Dan moet hij toch terug en ontwaakt uit zijn bewusteloosheid. Mgr. Eijk neemt aan, dat er sprake is van hallucineren doordat de hersenen op dat moment niet goed functioneren. Maar wat er precies aan de hand is, weten we eigenlijk nog niet goed. Zo heeft iemand moeite met het doden van dieren, meestal voor vlees, maar ook omdat de hartkleppen van een varken naar een mens kunnen worden getransplanteerd. Een varken kan niet zoals een menselijke donor toestemming geven. Mgr. Eijk ziet geen probleem. Een mens is een persoon, geschapen naar Gods beeld en gelijkenis. Daarin verschilt de mens van een dier. Dat wil weer niet zeggen, dat je maar alles met een dier mag doen.
Een geslaagde avond en een goed initiatief van de Gideonsbende, die al weer drie jaar bestaat en meestal in het verborgene heel goed werk doet..