GEMAKKELIJKE KRITIEK OP DE KERSTTOESPRAAK VAN DE KONINGIN
Het nare van het te gemakkelijk een verband zien met de moderne communicatiemogelijkheden is, dat het de critici de kans biedt het eigenlijke onderwerp te negeren. Maar eerst de kritiek. Deze weblog ben ik gestart omdat ik meer mensen wilde bereiken. Dat lukt redelijk, al boek ik niet de aantallen bezoekers, die bekende bloggers melden. Die krijgen soms op één dag het aantal, dat ik in een heel jaar haal. Soms merk ik, dat er intensieve discussies worden gevoerd. Ik heb er een keer aan meegedaan, toen ik merkte, dat aan een wat haastige reactie allerlei onjuiste conclusies werden verbonden en dat mensen een totaal verkeerd beeld van mij hadden gekregen. In een face to face contact zal mij dat niet gemakkelijk overkomen. Ik ben gewend mensen te observeren als ik met ze in gesprek ben en merk het al vlug als ik verkeerd begrepen wordt of als ik verontwaardiging oproep. Contacten via de moderne media missen dus al veel kwaliteit. Ze missen ook vaak de normale fatsoenskwaliteit doordat veel gebruikers zich van schuilnamen bedienen. Soms is de reden daarvoor, dat mensen agressieve reacties vrezen. Redeloos geweld komt ook buiten de virtuele wereld voor. Daar wordt het tenminste bestreden en door de publieke opinie veroordeeld. Ik ben van mening, dat het Wilde Westen Web een potige sheriff nodig heeft, die eens flink orde op zaken stelt. Allerlei openbare discussiefora op internet hebben een taak fatsoenlijk gedrag te eisen en anders een computer de toegang te weigeren.
Maar dit was niet het hoofdonderwerp van de Kersttoespraak. Het ging over de atomisering van de samenleving. Allemaal losse individuen, die geen echt contact meer hebben met elkaar en geen solidariteit meer voelen naar hun medemensen. Nu is de koningin niet de enige, die dit heeft opgemerkt. Ik sprak er al in mijn lessen over en ben al ruim vijftien jaar het onderwijs uit. Ik legde toen een verband met de grootschalige stadsuitbreidingen als Kanaleneiland, waar de school stond of Overvecht. Ik merk nu, dat zelfs in dit soort wijken een dorpsachtige sfeer kan ontstaan en mensen tot echt contact komen. Op steeds meer plaatsen worden straatfeesten of buurtbarbecues georganiseerd en duidelijk met de bedoeling elkaar beter te leren kennen. Ik ben bang, dat bij een virtuele barbecue mijn honger naar voedsel en contact niet gestild zal worden.
Moeten we individualisering dan afwijzen. Neen! Ik vind individualisering een goede zaak zolang die niet leidt tot al dan niet zelf gekozen isolement. Voor mij betekent individualisering, dat ik mijn eigen keuzes maak, mijn eigen leven bepaal, maar daarbij houd ik rekening met de belangen van anderen en laat ik mij leiden door mijn eigen opvattingen, mijn waarden en die van de samenleving, waarvan ik deel uitmaak. Met de koningin ben ik bang, dat die bereidheid rekening te houden met de ander en met de samenleving als geheel minder is geworden. Ik heb het nu niet over mensen, die niet zo contactgevoelig zijn en die maar liever met rust worden gelaten. Lieve mensen, die een ander niet tot last zijn. Nee, het gaat over die mensen, die doen waar ze zelf zin in hebben zonder met een ander rekening te houden. Mensen, die niets voor een ander over hebben. Die belasting als diefstal zien, maar wel mopperen als de overheid niet aan hun verlangens tegemoet kan komen. Van die overlastgevers, die na jaren klachten van de buren door de woningbouwvereniging uit hun huis gezet worden. Ik ben bang, dat zulke mensen er meer zijn dan vroeger.
Wat is dan het verschil met vroeger? Mensen zijn tegenwoordig veel mobieler dan vroeger en elders kunnen ze zich gemakkelijk anoniem misdragen. In de dorpen en stadsbuurten kenden de mensen elkaar. Dat is nu vaker niet het geval. Vroeger hoorden de mensen bij een bepaalde zuil. Dat werd soms als benauwend ervaren, maar bood anderzijds een stuk veiligheid en zekerheid. De zuil bepaalde hoe het hoorde en de sociale controle zorgde ervoor, dat mensen zich aan de regels hielden. Binnen het gezin en binnen de zuil leerde je wat je waarden zijn. Door de ontzuiling en door de gebrekkiger wordende opvoeding raken steeds meer mensen stuurloos. Ik vraag mij vaak af wat de waarden zijn van mensen, die nergens meer bij horen. Hoe bereik je zulke mensen? Willen ze wel bereikt worden?
Zoals zo vaak meer vragen dan antwoorden. Maar misschien is dit bij het begin van het nieuwe jaar toch iets om over na te denken. Ik wens mijn lezers Alle Goeds voor het Nieuwe Jaar 2010.
Jaargang 2, Nr. 43.