HOE GAAN DEZE VARKENTJES GEWASSEN WORDEN?
Deze twee landen staan bekend wegens hun groot gebrek aan rechtsstatelijkheid.Tot de laatste verkiezingen voor het Europese Parlement zat Judith Sargentini in de Groene fractie van het Europees Parlement. Namens het Europees Parlement onderzocht zij de situatie van de Hongaarse staat en bracht daarover een vernietigend rapport uit, dat met een grote meerderheid door het Europees Parlement werd aanvaard. In Brussel werd zij toegejuicht, in Boedapest konden ze haar wel vreten. Een andere Nederlander, Eurocommissaris Frans Timmermans speelde een grote rol in Polen. Het lijkt wel of Brussel eenzelfde rol gaat spelen als voor die Wende de Sovjet Unie. Dat is een buitengewoon zwaar verwijt, gezien de jarenlange onderdrukking door de communisten van de Poolse vrijheid. De Polen er echt onder krijgen lukte nooit. Daarbij speelde de Rooms-Katholieke Kerk een belangrijke rol. In de loop der eeuwen was het de Kerk, die zorgde voor eenheid, zelfs toen Polen was opgedeeld in een Russisch, een Oostenrijks en een Duits deel.
Waar gaat het nu om in Polen? De zeer rechtse regering wil allerlei burgerrechten terugdraaien, maar stuit daarbij voortdurend op het verzet van de rechterlijke macht. Ze verwijten de rechters, dat ze na de val van het communisme zijn blijven zitten, maar in werkelijkheid passen de rechters gewoon de wet toe. Dus wilden de Poolse regering die rechters kwijt door ze vervroegd met pensioen te sturen en in hun plaats politieke vrienden te benoemen. De politiek hoort geen rechters te benoemen, want rechters horen onafhankelijk te zijn overeenkomstig het principe van de Scheiding van Machten. Een ander punt is de aanscherping van de abortuswetgeving. Het plan leidde tot grote demonstraties. Het merkwaardige is, dat deze conservatieve regering wel steunt op een meerderheid – samen met een kleine nog rechtsere partij – die bij eerlijke verkiezingen is verkregen. De grote invloed van de Kerk speelt daarbij een rol.. Ik vrees, dat deze bemoeienis van de Kerk met de politiek tot een groeiende onkerkelijkheid zal leiden. De Poolse kerkleiders zijn te autoritair om hun manier van optreden te veranderen.
Ook in Hongarije steunt de regering op een meerderheid bij democratische verkiezingen verkregen. Maar ze willen het verzet van de oppositie breken. Daarbij worden alle media in hun vrijheid aangetast, zodat de stem van de oppositie niet meer wordt gehoord. Een onafhankelijke Universiteit bekostigd door een Hongaarse miljardair Soros werd uit de het land verdreven. Daarnaast is er het verwijt van grootschalige corruptie, waarbij ook Europees geld gemoeid is.
Het gebrek aan rechtsstatelijkheid is de andere regeringsleiders van de EU een doorn in het oog. Allerlei procedures helpen maar niet. Nederland kwam met een plan. Samen met andere landen wilden we alleen instemmen met de meerjarenbegroting van de EU en met het Europees Herstelfonds als aan het uitkeren van subsidies uit de begroting of uit het Herstelfonds de voorwaarde werd verbonden, dat de ontvangende lidstaat de principes van de rechtstaat respecteert. De kans is dan groot, dat Polen en Hongarije niet meer voor subsidies in aanmerking komen.
Nu weigeren Polen en Hongarije met daarbij nu ook Slovenië goedkeuring te verlenen aan de meerjarenbegroting en het Europees Herstelfonds, zolang die voorwaarde van rechtsstatelijkheid gehandhaafd wordt. Zelf hebben ze het geld ook heel hard nodig, maar ze tonen zich tot nu toe heel hardnekkig. De zoveelste crisis in de EU terwijl we midden in een Coronacrisis en in de daaruit voortkomende economische crisis zitten. Wat te doen?
Naar mijn mening zeker niet toegeven. Dan komt er een noodbegroting van ongeveer één derde van de normale begroting, waaruit de lopende uitgaven worden betaald. We hebben in de Europese geschiedenis genoeg lessen geleerd waartoe aantasting van de rechtsstaat kan leiden. Voor Spanje, Italië en Griekenland geeft dat wel een enorm probleem. De crisis slaat daar hard toe. Ze hebben die Europese subsidies heel hard nodig. Het zou goed zijn als een aantal rijke landen alvast geld naar de EU overmaken om die drie landen alvast een voorschot te geven. Ik hoop maar, dat dit in verband met de Europese regels mogelijk is. Dat gedoe in Polen en Hongarije moet nu echt stoppen. We zijn niet alleen samen de EU om de voordelen voor de economie. We zijn ook een waardenunie en daarmee een voorbeeld voor de gehele wereld.
13e Jaargang, Nr. 642.