Op 29 oktober 1997 publiceerde o.a Jan Marijnissen een stuk op de FORUM-pagina van de Volkskrant met veel kritiek op de Europese Unie. Het onderstaande stuk schreef ik als een reactie. Het werd zoals gewoonlijk niet geplaatst. Er waren enkele hooggeleerden, die voorgingen. Maar de Europawerkgroep van GroenLinks gebruikte het stuk wel.
Europese Eenwording een complex proces.
Het proces van Europese Eenwording is zo complex en kent zo veel verklaringen, dat men gemakkelijk het spoor bijster raakt. Dan komen er merkwaardige uitspraken als in het artikel van Arjo Klamer en Jan Marijnissen van 30 oktober 1997. Zo schrijven ze, dat democratie het bestaan van een volk veronderstelt en er is geen Europees volk, dus kan er geen democratie in Europa bestaan. Het zou betekenen, dat alle staten met meerdere volkeren geen democratie kennen. Een boude bewering.De eerste geslaagde poging tot Europese éénwording was de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) van 1952. De Franse minister van Buitenlandse Zaken, Robert Schumann meende, dat kolen, staal, schroot en ijzererts een belangrijke rol spelen in een oorlog. Als kolen- en ijzerertsmijnen, hoogovens en staalfabrieken onder supranationaal gezag geplaatst zouden worden, zou daarmee een oorlog kunnen worden voorkomen. Het was een schitterend verkoopargument voor het plan Schumann. In Frankrijk wil men hem daarom zelfs heilig laten verklaren. Inderdaad is oorlog tussen de oude erfvijanden zeer onwaarschijnlijk geworden. Maar de EGKS was vooral nuttig voor de wederopbouw en vervolgens al heel snel voor de sanering van de Europese kolenmijnbouw en staalindustrie. Ook economische argumenten speelden een rol.Toen bleek, dat de nationale staten nog lang niet toe waren aan een politieke en een defensiegemeenschap kozen de zes lidstaten voor verdergaande economische integratie. De Europese Economische Gemeenschap (EEG) en de Euratom kwamen tot stand. Historisch niet zo vreemd, want in Duitsland ging het tot stand komen van de ‘Zollverein’ ook vooraf aan het uitroepen van het Duitse Keizerrijk. Maar het sluit ook goed aan bij de marxistische verklaring van het éénwordingsproces. De bedrijven waren al voor de Tweede Wereldoorlog zo groot geworden, dat de nationale markt te klein voor ze werd. De bedrijven hadden dus de grote Euromarkt nodig om goed te kunnen draaien. De Europese integratie als een complot van de multinationals. Het is overduidelijk, dat de grote Europese ondernemingen een belangrijke rol gespeeld hebben in de Europese integratie, maar het maakt tegelijk duidelijk, dat er sprake is van een onontkoombaar proces. De technologische en economische schaalvergroting maken politieke regelgeving op Europese schaal zeer wenselijk, niet alleen om het de grote ondernemingen makkelijk te maken, maar ook om te zorgen, dat zij zich aan regels houden. Nu zie je dat zij zich te gemakkelijk aan nationale regels onttrekken, door staten tegen elkaar uit te spelen. Als hier het minimumloon of de belastingdruk te hoog zijn, vertrekken we wel naar een ander land.Zo komen we tot een vierde verklaring van de Europese éénwording. Steeds meer problemen spelen zich af op een Europese schaal en kunnen daarom het best op Europees niveau worden aangepakt. Milieuverontreiniging trekt zich niets aan van grenzen. Nationale stimulering van de economie door het stimuleren van de vraag lekt weg naar andere landen. Daarom zien we in de Europese Unie een krachtig streven naar harmonisatie, nodig om de economie goed te laten functioneren en tegelijk negatieve gevolgen voor het milieu en de arbeidsomstandigheden te voorkomen. Europese regelgeving heeft de positie van de vrouw in het arbeidsproces aanzienlijk verbeterd. Er gebeurt nog niet genoeg. Het ontwerpverkiezingsprogramma van GroenLinks eist dan ook meer vorderingen op sociaal en milieugebied voordat er verder gewerkt wordt aan de muntunie.
Ook natiestaten ontstonden niet vanzelf.
Sinds wanneer kunnen we eigenlijk spreken van een Nederlands volk? Een volk veronderstelt een gemeenschappelijk grondgebied en een gezamenlijk doorleefde historie. Vaak is er ook sprake van een gemeenschappelijke taal, cultuur en religie. In de tijd van de Republiek bestond het besef van bij elkaar horen slechts bij een beperkte elite. De Bataafse Republiek vormde voor het eerst een eenheidsstaat en ook het Koninkrijk der Nederlanden vanaf 1815, maar het was duidelijk nog geen natiestaat. Dat bleek maar al te duidelijk, toen België zich afsplitste.In de vorige eeuw en de eerste helft van de twintigste eeuw werd het nationaal bewustzijn krachtig gestimuleerd. Historische romans en toneelstukken moesten ons bewust maken van onze gezamenlijke historie. De Leerplichtwet zorgde voor volksonderwijs en voor het eerst werd een gemeenschappelijke taal, het ABN onderwezen en werden de rijksgrenzen ook taalgrenzen. Het onderwijs stond in dienst van de natievorming. We leerden ‘Vaderlandsche geschiedenis’ en de methode heette ‘Rood-Wit-Blauw’. We leerden de aardrijkskunde van ons grondgebied met nationale symbolen als de Afsluitdijk, het Noordzeekanaal en de polders. We leerden ‘Vaderlandsche Liederen’ en lazen spannende jongensboeken over onze vaderlandse helden. We ontkwamen nauwelijks aan een nationalisme, dat bij andere volkeren in Europa een voedingsbodem vormde voor oorlogszucht.
Als het er in de komende jaren om gaat de Europese identiteit te versterken, moeten we niet dezelfde fout maken. De globalisering maakt een open houding naar andere volken en culturen en naar de vreemdelingen in ons midden zeer wenselijk.
De democratie in Europa
De Europese Unie verkeert nog steeds in een opbouwfase. Regeringen van nationale staten onderhandelen met elkaar over de vormgeving en bereiken moeizame compromissen. Intussen komt ook Europees beleid en Europese regelgeving tot stand, veel meer dan menigeen beseft. Stap voor stap breidt de Unie zich uit en dat proces is nog lang niet voltooid. Heel duidelijk is, dat er geen visie is op het eindresultaat.Het rechtstreeks gekozen Europees Parlement ziet zijn bevoegdheden toenemen, maar ze zijn nog heel beperkt. De belangrijkste beslissingen worden genomen door de Raad van Ministers en de Europese Top. De controle van de individuele ministers door hun nationale parlement functioneert niet of nauwelijks en verbetering valt niet te verwachten. Aan moeizaam bereikte compromissen valt door nationale parlementen toch niets te veranderen. Voor velen een reden om maar niet te komen stemmen bij de Europese verkiezingen.Sommigen zien in meer macht voor het Europees Parlement de oplossing voor het gebrek aan democratie.Toch zal er altijd een spanning blijven tussen het geheel van de Europese Unie en de delen. Daarom zou er ook na de voltooiing van de Unie een orgaan moeten zijn, dat opkomt voor de belangen van de delen. Als het bij eenparigheid van stemmen gekozen Europees Parlement vooral let op de belangen van het geheel, zou een Europese Senaat, waarin de kleine staten of regio’s even sterk vertegenwoordigd zijn als de volkrijke staten of regio’s de belangen van de regio’s kunnen behartigen. De analogie met de Amerikaanse Senaat zal duidelijk zijn. De vermenging van uitvoerende macht en wetgevende macht in de Europese Raad van Ministers is op den duur onwenselijk. Ministers worden niet gekozen en zijn daarom door het volk moeilijk te corrigeren. Een senator, die het verkeerd doet, wordt de volgende keer niet herkozen.Een houding van afzijdigheid of afwijzing ten aanzien van Europa lijkt onwenselijk. Ondernemingen, die denken alleen hun eigen belangen te behartigen, moeten beseffen, dat een Europese Unie, die niet erkend wordt door de Europeanen nooit goed kan functioneren. Een goed functionerende democratische Europese Unie is niet alleen een groot belang voor Europa en de Europese burgers, maar ook voor de rest van de wereld.John Jorna
This entry was posted on maandag, maart 10th, 2008 at 20:03 and is filed under Europa. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0 feed.
You can leave a response, or trackback from your own site.