DE VELE KANTEN VAN VRIJHEID
Opeens wordt er veel gepraat en geschreven over vrijheid. De koning spreekt over vrijheid in zijn Kersttoespraak. Politieke partijen hebben vrijheid in hun naam staan. Dat schept reeds wantrouwen. Mensen roemen hun vrijheid nu die niet meer beperkt wordt door godsdienstige geboden en verboden. Ze leiden hun vrije leventje en voelen zich er goed bij. Ook daar valt meer over te zeggen.
Vrijheid kun je pas echt waarderen als je onvrij bent geweest. De koning wees erop, dat het zeventig jaar geleden is, dat we bevrijd werden. Ik heb daarover al eens eerder geblogd. Na twee nachten in de frontlinie Oostelijk van Apeldoorn in de kelder van het Hoofd der School waren er twee zwaar gewonden. We dachten, dat er een Duitse soldaat buiten over het grint liep. Twee vrouwen gingen naar de voordeur en vroegen in het Duits om hulp. Toen zei die militair: “I am a Canadian”. Toen wisten we, dat we bevrijd waren. Maar bevrijd van wat? Het zou zomaar die militair kunnen zijn geweest waarmee de koning in Canada heeft gesproken en anders in ieder geval een collega van hem.
Maar wat betekende die bevrijding? Waarvan werden we bevrijd? Het oorlogsgeweld zou voorbij zijn. Niet meer de angst voor Britse Spitfires, die het op Duitse transporten hadden gemunt. Niet meer bang zijn voor de overvliegende V2’s, die voortijdig zouden neerstorten. Niet meer de honger en de kou van de winter van 1944 – 1945. Weg de vrees, dat je vader onderweg zou worden gevangen genomen en als dwangarbeider naar Duitsland zou worden gevoerd. Niet meer de angst voor verraders, die gehoord hadden, dat je kritiek had op de Duitsers of die wisten van de onderduikers in je huis. Als ik soms lees over het gemak waarmee mensen roepen, dat we onze mariniers er maar op af moeten sturen, dan vraag ik mij af of jongere mensen nog wel beseffen wat oorlog is. Het is veel meer dan onderdrukking van de vrijheid van meningsuiting. Soms kreeg ik achter het IJzeren Gordijn dat benauwde gevoel weer, zelfs als we veilig aan deze zijde van die scheidingslijn stonden om foto’s te maken. Het stemt tot ongelooflijke dankbaarheid, dat we al zeventig jaar in vrijheid kunnen leven, dat er geen oorlog meer is en dat we kunnen denken en zeggen en schrijven wat we willen en daarbij niet bang hoeven te zijn voor de verraders onder ons. Voor die vrijheid moeten we pal staan. Die vrijheid moet gelden voor iedereen in ons land of hij er altijd gewoond heeft of pas later hier is gekomen. Al die nieuwe mensen van afgelopen jaar kunnen hier leren wat echte vrijheid is.
Die vrijheid voor iedereen vraagt om bescherming van die vrijheid. Er zijn mensen, die niet begrijpen, dat elke vrijheid ook zijn beperkingen kent. Jouw gedrag mag niet leiden tot overlast voor anderen. Deze viering van Oud en Nieuw heeft weer laten zien, dat de vrijheid wordt misbruikt om voor miljoenen te vernielen. Niet alles wat je leuk vindt, moet je ook zo maar doen. Met 200 KM per uur over de A2 scheuren en zo een dode en meerdere zwaar gewonden veroorzaken. Zelfs op Tweede Kerstdag kwam ik mijn dorpsgenoot tegen, die elke dag weer zwerfvuil oppakt. Later zat zijn boodschappentas echt boordevol met vuil, dat mensen onnadenkend hebben weggegooid. Leren we nog van onze ouders dat we in een vrij land rekening moeten houden met elkaar. Leren we nog, dat pesten op school of op het werk of in een verzorgingshuis voor anderen tirannie betekent, die ons hart doorwondt? Hoe staat het eigenlijk met de vrijheid?
Wat betekent het woord Vrijheid in de naam van de politieke partij VVD? Wat verstaat de VVD onder liberalisme? Op ethisch gebied wil de VVD zo weinig mogelijk beperking van de vrijheid, maar op dit terrein is de VVD bepaald niet de enige. D66 is ook zo’n voorvechter en GroenLinks wordt vaak ook een liberale partij genoemd, maar daar wordt tenminste nog serieus nagedacht over voorwaarden. Wat opvalt is, dat er steeds meer onverdraagzaamheid de kop op steekt tegenover medeburgers, die moeite hebben met abortus, euthanasie en homohuwelijk. Ook mensen uit “Staphorst” moeten de vrijheid hebben voor hun mening uit te komen ook al doen hun opvattingen jou pijn.
Bij de VVD gaat de drang naar vrijheid veel verder. Het valt mij op, dat het altijd de duurdere auto’s zijn, die de snelheidslimiet overtreden. Sommige mensen kennen geen innerlijke remmingen meer. Daarnaast zie je, dat zij zo weinig mogelijke beperkingen willen op sociaaleconomisch terrein. Zelf zo rijk mogelijk worden ook al betekent dat lage lonen voor je werknemers of massaontslag. Zo weinig mogelijk belasting betalen ook al betekent dat armoede voor uitkeringstrekkers en voor hun kinderen geen ontbijt voordat ze naar school gaan. Die vrijheid ten koste van anderen is een verschrikking.
Moet ik nog iets zeggen over het vrijheidsbesef van de PVV? Dat enge nationalisme en bekrompen groepsdenken herinnert mij aan de tijd van mijn jeugd, dat we naar vrijheid snakten. Als deze partij ooit de macht in Nederland zou verkrijgen kan ik maar beter stoppen met mijn blogs. De PVV besmeurt de vrijheid, die we in Nederland koesteren. De narigheid is, dat het gros van de aanhangers er geen besef van heeft.
Hoe komt het dat we in Nederland de grenzen van de vrijheid steeds vaker overschrijden? Eigenlijk moet iedereen op die vraag een eigen persoonlijk antwoord zien te vinden. Ontkerkelijking kan een oorzaak zijn. De christelijke kerken reiken ons een pakket aan waarden aan, waarbij de naastenliefde de kernwaarde is. Wat gij niet wilt, dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet. Maar heel veel mensen, die nooit kerklid zijn geweest onderschrijven dit ook. De kerken en andere zuilen kenden opvattingen, die altijd al weerstand opriepen. De secularisatie betekende het failliet van de zuilen en dus het vervallen van al die nare regeltjes. Nu weten we soms niet meer wat fatsoenlijk of moreel verantwoord gedrag inhoudt. Daarom citeer ik met instemming een Column van René Cuperus in de Volkskrant.
“Onze seculiere conditie vraagt om moreel onderhoud. Om de gierende angst- en onveiligheidsgevoelens van deze tijd te bestrijden, zullen we opnieuw gedeelde opvattingen moeten ontwikkelen over hoe goed (samen) te leven.” In: ”Hoe God verdween uit de Kerststal”. Alle Goeds voor 2016!
Jaargang 8, Nr. 391.